بررسی سبک شخصی دو بخش اصلی و افزودۀ تذکرة الاولیای عطّار براساس روش تحلیل آماری کیوسام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی آستارا - آستارا، ایران

2 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه خوارزمی

چکیده

تنها اثر منثور عطّار (537؟- 627؟ق.) کتاب تذکرة الاولیا در شرح حال هفتاد و دو تن از عارفان و مشایخ صوفیه است. پس از عطّار، نویسنده‌ای ناشناس قسمت­هایی بدین کتاب افزوده است که پُرمایگیِ بخش اصلی را ندارد. ادیبان و منتقدان ادبی، مطابق با سلیقۀ خود و به کمک شمّ زبانی، بدین مسأله پی برده­اند؛ امّا نگارندگان مقالۀ حاضر، با استفاده از یکی از روش­های تجزیه و تحلیل آماری موسوم به کیوسام که یکی از روش­های سبک­سنجی و تحلیل متون زبانی است، در راستای اثبات علمی این قضیه، کارآیی شیوۀ مذکور را در باب مسألۀ تشخیصِ مؤلّف در متون فارسی محک زده­اند. درواقع، هدف از این پژوهش آن بوده است که با اِعمال روش کیوسام یا جمع تصاعدی، متن دو بخش اصلی و افزودۀ تذکرة الاولیا را با یکدیگر مقایسه کرده، این فرضیه را به اثبات برساند که مؤلّفِ زندگی­نامه­هایی که پس از شرح حال حسین­بن منصور حلّاج در کتاب عطّار آمده، عطّار نیست.
 


کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the Personal style of the Two Main and Additional Sections of At-tar's Tazkerat al-Awalia Based on Q sum's Statistical Analysis Method

نویسندگان [English]

  • Amadreza Nazari Charoudeh 1
  • Shahriar Meshkin Daim Hashi 2
1 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Islamic Azad University of Astara - Astara, Iran
2 Assistant Professor, Rezvanshahr Cultural Group
چکیده [English]

The only work of Attar's prose (537 - 627 AH) is the book of Tazkerat al-Awali in the current description of seventy-two mystics and Sufi sheikhs and their disputes . After Attar, anonymous authors have added parts to the book that do not cover the main part. Some non-intellectuals and critics, with the help of their own language, have found this to be the case. The above method has been tested in the Persian text on the author's diagnosis. In fact, the purpose of this study was to compare the text of Q sum's method or the exponential sum, comparing the text of the two main sections and comparing the above-mentioned memoirs with each other, to prove the hypothesis that the author of the biographies of Hussein Ibn Attar Mansour Halaj in his book.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linguistics
  • Methodology
  • Q sum's Statistical Analysis Method
  • Author Diagnosis
  • Tazkerat al-Awliya
- احمدی، بابک، 1376، چهار گزارش از تذکرة الاولیا، تهران: مرکز.
- استاجی، اعظم، 1387، «تشخیص مؤلّف متون ادبی و حقوقی: بحثی در زبان­شناسی قانونی»، مجلّۀ انجمن زبان­شناسی ایران (زبان و زبان­شناسی)، سال 4، شمارة 2 (پیاپی 8): 31-15.
- بازرگان، مهدی، 1356، جمله­شناسی قرآن، تهران: انتشارات بعثت.
- خاقانی شَروانی، بدیل­بن علی 1387، تحفة العراقین (ختم الغرایب)، به کوشش علی صفری آق قلعه، چاپ اوّل، تهران: میراث مکتوب.
- روضاتیان، سیّده مریم، 1390، «ملحقات تذکرة الاولیا (بررسی و مقایسۀ بینامتنی بخش اوّل و دوّم تذکرة الاولیا)»، پژوهش­هایادب عرفانی (گوهر گویا)، دورۀ پنجم، شمارة 1: 174- 147.
- ریتر، هلموت، 1374، دریای جان، ترجمۀ عبّاس زریاب خویی، تهران: الهدی.
- سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدودبن آدم، 1383، حدیقة الحقیقه و شریعة الطریقه، تصحیح محمّدتقی مدرّس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
- شای، راجر و، 1383، «زبان­شناسی قانونی»، ترجمۀ اعظم استاجی، مجلّۀ حقوقی دادگستری، شماره­های 48 و 49، 365- 380.
- شمیسا، سیروس، 1372، کلیات سبک­شناسی، تهران: فردوس.
- شمیسا، سیروس، 1376، سبک­شناسی (2)، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
- عطّار نیشابوری، فریدالدّین، 1370، تذکرة الاولیا، با استفاده از نسخۀ نیکُلسون چاپ لیدن، با مقدّمۀ علّامه محمّد قزوینی، ویراستار: حسین خلیلی، چاپ اوّل، تهران: منوچهری.
- مشکوة­الدّینی، مهدی، 1379، دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری، مشهد: دانشگاه فردوسی.
- محمّدیان، امیر، 1386، بررسی کارایی تحلیل کیوسام در زبان فارسی، پایان­نامۀ کارشناسی ارشد رشتۀ زبان­شناسی، استاد راهنما: اعظم استاجی، دانشگاه فردوسی مشهد.
- محمّدیان، امیر، 1389، «تشخیص سبک فردی نویسندگان براساس شیوۀ تحلیلی کیوسام و بررسی کارآیی آن در زبان فارسی»، کاوش­نامه، سال یازدهم، شمارة 21: 112-89.
- محمّدیان، امیر، 1390، «سبک­سنجی و بررسی روش­های موجود»، نامۀ نقد (مجموعه مقالات نخستین همایش ملّی نظریه و نقد ادبی در ایران)، به کوشش محمود فتوحی، چاپ اوّل، تهران: نشر خانۀ کتاب.
- مسیح­خواه، الهه و حامد صدقی، 1392، «بررسی صحت انتساب قصیدۀ لامیة العرب به شنفری با تکیه بر روش آماری کیوسام»، لسان مبین (پژوهش ادب عربی)، سال چهارم، دورۀ جدید، شمارة 12: 192-166.
- مشتاق­مهر، رحمان و اصغر برزی، 1390، «محتوا و ساختار در تذکرة الاولیای عطّار»، زبان و ادب فارسی دانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، سال 54، شمارة 223: 220- 191.
ـ یاحقّی، محمّدجعفر و علی ایزانلو، 1385، «سبک­سنجی (نقد و بررسی شیوۀ آماری کیوسام در انتساب یک اثر)»، مجلّۀدانشکدۀ ادبیّات و علوم انسانی، سال چهاردهم، شمارة 52 و 53: 175-151.
References
- Rudman, J., Holmes, D. I., Tweedie, F. J., Baayen, R. H. (2006). the State of Authorship Attribution.
- Modaber Dabagh, Rohangiz.(2007), Authorship Attribution and Statistical Text Analysis, Metodološki zvezki, Vol. 4, No. 2, 149-163.
- Olsson, John. (2008), Forensic Linguistics, an introduction to language, crime and law, London, New York: Continuum.