روابط غیر کلامی در غزلیات شمس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ارومیه

چکیده

زبان بدن به معنای عبور از کلام و ایجاد ارتباط از طریق عناصر غیرکلامی یا زبان خاموش است. این زبان مجموعۀ وسیعی از رفتارها و پدیده‌های اشاری و حرکتی را شامل می­گردد. انسان­ها می­توانند نیّت واقعی خود را در پسِ واژه­ها پنهان کنند، ولی قادر به نهان داشتن زبان بدن نیستند. یکی از ویژگی­های تجربه‌های عرفانی «بیان­ناپذیری» زبانی این تجربه­ها است که آنچه را زبان عارف از بیانش ناتوان است با زبان بدن (حالات و رفتارهای خویش) بیان می­کند. غزلیات شمس که اوج غزل عرفانی زبان فارسی است، از نظر علوم ارتباطات نیز امتیازات فراوان دارد. نگارندگان در این مقاله سعی کرده­اند با روش توصیفی - تحلیلی و با نگاهی نو و میان‌رشته­ای غزلیات شمس را از منظر علوم ارتباطات، به ویژه ارتباطات غیرکلامی، تحلیل کنند و نشان دهند که مولوی از انواع ارتباطات غیرکلامی بهره گرفته­است. به همین سبب غزلیاتی پرشور، زیبا و تصویری سروده است. انواع رفتارهای غیرکلامی مثلِ حرکات و اشارات بدن، زمان، مکان، مصنوعات، پیرازبان، موسیقی، رفتارهای چهره و تماس­های بدنی مورد تحلیل قرارگرفته و طبقه­بندی و رمزگشایی شده‌اند. نتایجِ پژوهش نشان می­دهد که ارتباطات غیرکلامی درغزلیات شمس بیشتر جانشین ارتباط کلامی شده­اند؛ امّا در مواردی، پیام­های کلامی را مورد تأکید بیشتر قرار داده اند یا رفتارهای کلامی را کنترل و سازماندهی می­کنند که ظرفیّت نمایشی و تصویری غزلیات را بالا ­برده است. بدین ترتیب مشخص می­شود که زبان بدن یک زبان رمزی و بی­سر و صداست که بیشتر کارکردهای جانشینی، مکّمل بودن و تأکید کردن را درکنار گفت‌وگوهای کلامی در غزلیات شمس دارد.
واژگان کلیدی: مولوی، ارتباط غیر کلامی، زبان بدن، غزلیات شمس، رمزگشایی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Non-Verbal Relationships in Shams’s Ghazelles

نویسندگان [English]

  • Elhiar Afrakhteh 1
  • Fatemeh Modarressi 2
1 Ph.D. Graduate of Persian Language and Literature
2 Professor of Persian Language and Literature, Urmia University
چکیده [English]

Body language means the passage of speech and communication through non-verbal elements or silent language. This language includes a variety of behaviors, references, and gestures. Humans can hide their true identity behind words, but they cannot hide their body language. One of the characteristics of mystical experiences is the "inexpressibility" of the language of these experiences. Shams's lyric poetry, which is the culmination of the mystical lyric of the Persian language, also has many advantages in terms of scientific communication. In this article, the authors have tried to analyze the descriptive-analytical and historical background of Shamsar's gazelles in terms of the science of communication, especially non-verbal communication, and Rumi has also used all kinds of non-verbal communication. That's why passionate lyric songs are beautiful and visual. A variety of nonverbal behaviors such as body movements and gestures, time, place, artifacts, percussion, music, facial behaviors, and physical contact have been analyzed and classified and deconstructed. The results show that non-verbal communication in Shams's lyric poems has been replaced by verbal communication; thus, it is clear that body language is a cryptic and noiseless language that has most of the functions of substitution, complementary, and emphasis on verbal speech in Shams’s ghazelles.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rumi
  • Non-Verbal Communication
  • Body Language
  • Shams’s Ghazelles
  • Decoding
- آذرنگ، عبدالحسین، 1370، اطلاعات و ارتباطات، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- آرژیل، مایکل، 1378، روانشناسی ارتباطات و حرکات بدن، ترجمة مهناز حیدری، تهران: مهتاب.
- آلسکرلی، آلسکر، 1386، هنر و فن چهره­­شناسی (فیزیوگنومی)، ترجمة قدیر گل­­­کاریان، تهران: طلایه.
- احدیان، محمد، 1374، مقدمات تکنولوژی آموزشی، چاپ دوازدهم، تهران: نشر و تبلیغ بشری.
- احمدی، بابک، 1388، از نشانه­های تصویری تا متن: به سوی نشانه­شناسی ارتباط دیداری، چاپ هشتم. تهران: نشر مرکز.
- اسمیت، آلفرد جی، 1381، ارتباطات و فرهنگ، ترجمة اکرم هادی­­زاده مقدم، طاهره فیضی و مهدی بابایی اهری، تهران: سمت.
- برکو، ری ام و همکاران، 1383، مدیریت ارتباطات، ترجمه سید محمد اعرابی و داوود ایزدی، چاپ پنجم، تهران: پژوهش‌های فرهنگی.
- برکو ویتس، لئونارد 1383، روانشناسی اجتماعی، محمد حسین فرجاد و عباس محمدی اصل، چاپ دوم، تهران: اساطیر.
- بولتون، رابرت 1388، روانشناسی روابط انسانی (مهارت­های مردمی)، ترجمه حمیدرضا سهرابی، چاپ پنجم، تهران: رشد.
- پورنامداریان، تقی 1386، رمز و داستان­­­های رمزی در ادب فارسی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- حاکمی، اسماعیل 1374، برگزیدۀ اشعار رودکی و منوچهری، چاپ ششم، تهران: اساطیر.
- رابیگر، مایکل 1383، کارگردانی مستند، ترجمه حمیدرضا احمدی لاری، تهران: ساقی.
- روزبه، محمدرضا 1381، ادبیات معاصر ایران (نثر)، تهران: روزگار.
- ریچموند، ویرجینیاپی و جمیزمک کروسکی 1388، رفتارهای غیرکلامی در روابط میان­­فردی (درس­­نامة ارتباطات غیرکلامی)، ترجمة فاطمه سادات موسوی و ژیلا عبدالله­پور، زیر نظر غلامرضا آذری، چاپ دوم، تهران: دانژه.
- سامووار، لاری اِ و همکاران 1379، ارتباطات بین فرهنگ­­ها، ترجمة غلامرضا کیانی و اکبر میرحسینی، تهران: باز.
 - صفا، ذبیح الله 1363، گنج و گنجینه: شعر/ نثر، تهران: انتشارات فردوسی.
- صلیبی، ژانست 1390، «تحلیلی بر سهم ارتباطات غیرکلامی در کنش متقابل اجتماعی»، جامعه­­­پژوهی فرهنگی، سال 2، ش 2، 101-119.
- ظهیری­ناو، بیژن و احسان شفیعی 1386، «تجلی روحیۀ بسط­­گرایی مولانا در غزلیات شمس»،مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ 26، ش 2 (پیاپی 51)، ویژۀ زبان و ادبیات فارسی، 145-160.
- فُرگاس، جوزف پی 1373، روانشناسی تعامل اجتماعی (رفتار میان­­­فردی)، ترجمة مهرداد فیروز بخت و خشایار بیگی، تهران: انتشارات ابجد.
- فرهنگی، علی­اکبر 1388، ارتباطات انسانی، جلد اول، ویرایش 2، تهران: خدمات فرهنگی رسا.
- فلمار، کلاوس برند 1376، رنگ­ها و طبیعت شفابخش آنها، ترجمة شهناز آذرنیوش، تهران: ققنوس.
- کلتنر، جان دابلیو 1376، ارتباط گفتاری میان مردم، ترجمة سید اکبر حسینی و قاسم کبیری، چاپ دوم، تهران: امیر کبیر.
- کلیله و دمنه 1380، انشای ابوالمعالی نصرالله منشی، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، تهران: امیرکبیر.
- گیلانی، عبدالرزاق 1343، مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه. تصحیح جلال الدین محدث، تهران: دانشگاه تهران.
- لیتل جان، استیفن 1384، نظریه­های ارتباطات، ترجمة سید مرتضی نوربخش و سید اکبر میرحسنی، تهران: جنگل.
- مایل­هروی، نجیب 1372، اندر غزل خویش نهان خواهم گشتن: سماع­نامه­های فارسی، چاپ اوّل، تهران: نشر نی.
- محسنیان راد، مهدی 1387، ارتباط­شناسی، چاپ هشتم، تهران: سروش.
- مک کی، رابرت 1388، داستان: ساختار، سبک و اصول فیلم­­­نامه­نویسی، ترجمة محمّد گذرآبادی، چاپ چهارم، تهران: هرمس.
- مولوی، جلاالدین محمد بن محمد 1387، غزلیات شمس تبریز، مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران: سخن.
- وود، جولیاتی 1379، ارتباطات میان­فردی: روانشناسی تعامل اجتماعی، ترجمۀ مهرداد فیروز بخت، تهران: مهتاب.