شرح شراب واره های لسان الغیب حافظ شیرازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیات فارسی

چکیده

خواجه شمس­الدین محمد بن محمد حافظ شیرازی (۷۲۷- ۷۹۲ ه.ق) یکی از بزرگترین شاعران نغزگوی ایران و از گویندگان بزرگ جهان است .شراب به طور مطلق در عرفان ایران اسلامی کنایه از سکر و محبت و تجلیات انوار حق است و عشق و ذوق و سکر را به شراب و شراب­خانه را به عالم ملکوت و باطن و عارف کامل تشبیه کرده­اند. بدیهی است که فقط عارفان و آشنایان به دانش عرفانند که می­توانند به حقایق عرفانی واقف باشند؛ زیرا عرفان زبان عشق است و عشق به معرفت، بیان­کردنی نیست. به پندار حافظ با جرعه­نوشی از می وحدت می­توان بر مشکلات عقلانی فایق آمد و برای رسیدن بدین کار چه بهتر که گوهر عقل را در برابر این جام الستی صرف کنی تا مویّد به لطف خدایی گردی. وی نابغۀ غزل و عرفان اهل نظر است و نظریان، دو عالم را در یک نظر می­بازند و گاهی جهانی را با نگاهی سودا می­کنند. ساقی­نامه سرایان عرب وصف خمریات در اوایل اسلام به خصوص در عهد عبّاسی را رایج و معمول کردند، اما از معروف­ترین استادان این طریقت در سرایش خمریات بدون تردید حافظ شیرازی است که شعرش از حسن کلام و فصاحت و بلاغت کامل برخوردار است. این مقاله به روش تحلیلی و توصیفی و با عنایت به شواهد گوناگون نگاشته شده است.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Describing Wine schema of lesan-ol-gheyb Hafez Shirazi

نویسنده [English]

  • seyed ahmad hisoseinie kazerooni
Assistant professor of Persian Language and Literature
چکیده [English]

Kahje Shamsedin Mohammad-ibn Mohammad Hafez Shirazi (727-792 Ah.) is one of the greatest delicate poets of Iran and preachers of the world. “Wine” in Islamic Iranian mysticism is an absolute irony of drunkenness, kindness, and the manifestation of right lights. In fact, love, enthusiasm and drunkenness have been likened to wine, while pub has been likened to the realm of kingdom, instinct, and mystic. It is obvious that just mystics and those who are acquainted with mysticism are able to dominate mystical facts, because mysticism is the language of love; love to knowledge is inexpressible.  Hafez believes that drinking unity wine makes us overcome rational problems. He suggest it is better to use wisdom against Alast Cup to benefit from God’s kindness. He was the genuine of Ghazal and mysticism. Theorist lost the two worlds in a glance. Arab butler letter singers have made wine description common at the beginning of Islam, especially in Abbasi Era. However, Hafez is considered as one of the most famous masters in composing wine poems and his poems is full of eloquence. The current study is a kind of descriptive-analytical way considering various documents.  
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Lesan-ol Gheyb Hafez Shirazi
  • wine
  • Ghazal (ode)
  • mysticism
  • effect and regret
انصاری، خواجه عبدالله (1344) کشف­الاسرار و عده‌الابرار، تهران: بی­نا
 آملی، شمس‌الدین محمد بن محمود (1377هـ. ق.) نفایس‌الفنون و عرایس العیون، سه مجلد، تهران: بی‏نا
بامداد، محمد علی (1326) حافظ شناسی یا الهامات خواجه، تهران: بانک ملی ایران
 جلابی هجویری، ابوالحسن علی بن عثمان، (بی­تا)، کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی، به اهتمام محمد عباسی، تهران: امیرکبیر
 حافظ (1345)، دیوان، تصحیح و حواشی سیدابوالقاسم انجوی شیرازی، تهران: بی‌­نا
 حافظ شیرازی (1320) دیوان، به اهتمام غنی، قاسم، تهران: زوار
 حسینی کازرونی، سیداحمد (1385) ساقی‌نامه، تهران: زوار
 __________ (1386) زندگی‌نامه شاعران بزرگ ایران، تهران: ارمغان
 حسینی کازرونی، سیداحمد و همکاران (1387)، گلبانگ سربلندی «فرهنگ­نامه دیوان حافظ»، تهران: ارمغان
خرمشاهی، بهاء‌الدین (1368)، حافظ­نامه، بخش دوم، تهران: علمی و فرهنگی
 رزمجو، غلامحسین (1366) شعر کهن فارسی در ترازوی نقد اخلاق اسلامی، دو مجلد، تهران: آستان قدس
زرین­کوب، عبدالحسین (1364) از کوچه رندان، تهران: امیرکبیر
 سجادی، سیدجعفر (1339) فرهنگ اصطلاحات عرفا، تهران: بوذرجمهری و مصطفوی
 __________ (1362) فرهنگ و لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری
 غزالی محمد (1364) کیمیای سعادت، به کوشش خدیو جم، حسین، تهران: علمی و فرهنگی
 ________ (1361) کیمیای سعادت، به تصحیح احمد آرام، دو مجلد، تهران: بی­نا
 گلچین معانی (1338) تاریخ تذکره های فارسی، مجلد یک، تهران: بی­نا
 لاهیجی، شمس الدین محمد (1381) تصحیح برزگر خالقی و عفت کرباسی، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران: زوار
 ________ (1337) شرح گلشن راز (مفاتیح الاعجاز) به تصحیح حامد، تهران: کتاب فروشی محمودی
 مدرس، محمد علی (1349- 1347)، ریحانه الادب، مجلد هشتم، تهران: خیام
 مولوی، جلال الدین محمد (1314)، مثنوی، تهران: بروخیم
هاتف اصفهانی (بی تا) دیوان شعر، تهران: بی­نا، چ سوم
 هروی، حسین علی ( 1363) نقد و نظر دربارۀ حافظ، به اهتمام عنایت الله مجیدی، تهران: امیرکبیر