تفاوت هشت دست‌نویس کهن دیوان انوری با تصحیح استاد مدرس در تعداد قصاید و قطعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

نخستین گام برای شناخت، بررسی و نقد یک شاعر، در دست داشتن اثری از اوست که کمترین تغییر و تصرفی در آن رخ داده باشد. در نوشتۀ پیش‌رو پس از معرفی چند نسخۀ کهن و ارزشمند از اشعار انوری، تفاوت قصاید و قطعات در دیوان انوری تصحیح استاد مدرس با این نسخ نفیس بررسی می‌شود. اهمیت توجه به این تفاوت‌ها وقتی آشکار می‌شود که جایگاه ادبی و زبانی اشعاری که در نسخ کهن درج شده‌اند، اما در دو تصحیح نام‌برده وجود ندارند، بررسی می‌شود. این اشعار با توجه به ویژگی‎های سبکی از آن انوری هستند و ثبت­نشدن آن‌ها در چاپ‌های موجود موجب ناقص‌ماندن دیوان انوری می‌شود. ضبط ­نشدن این اشعار (حتی به‌دلیل رعایت اخلاق) و از سوی دیگر ثبت اشعاری که طبق ویژگی‌های سبکی و نسخ کهن از آن انوری نیستند، هرگونه مطالعه در مورد شعر انوری، سبک، ویژگی‌‌ها و نقد آن را غیرممکن می‌کند. از این­رو، پس از بررسی کامل هشت دست‌نویس کهن و اصیل اشعار انوری، فهرستی جامع از تمام قصاید و قطعات مندرج در این نسخ تهیه شد و در نهایت تفاوت این فهرست با قصاید و قطعات مندرج در دیوان انوری تصحیح استاد مدرس به تفکیک در جدول­هایی ارائه گردید تا با توجه به تعداد دفعاتی که یک قصیده یا قطعه در نسخ ثبت شده‌اند و نیز بررسی ویژگی‌های سبکی آن‌ها صحت انتساب آن‌ها به انوری تأیید شد تا از این رهگذر اظهارنظر دربارۀ شعر انوری، ویژگی‌ها و نقد آن میسر شود.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Difference between the Eight Ancient Manuscripts of Anwari Divan and the Correction of Modarres by the Number of Poems and Pieces

نویسندگان [English]

  • Alireza Emami 1
  • Atefeh Tahmasbi Garakani 2
1 Associate Professor, Department of Persian Literature, Tehran University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Candidate in Persian language and literature, Tehran University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

.
The first step in recognizing, examining and criticizing a poet is to have a work by him that has undergone the least change and occupation. In the leading article, after introducing some ancient and valuable copies of Anvari's poems, the difference between the poems and pieces in Anvari's divan is corrected by Modarres's correction with this exquisite copy. The importance of paying attention to these differences becomes apparent when examining the literary and linguistic status of poems that are listed in ancient versions but do not exist in the two aforementioned corrections. These poems are from Anvari due to their stylistic features, and not registering them in the existing editions will cause Anvari's Divan to be incomplete. The non-recording of these poems (even due to ethics) and on the other hand the recording of poems that are not Anwari according to their stylistic features and ancient versions, makes any study of Anvari poetry, style, features and its critique impossible. Therefore, after a complete review of the eight ancient and original manuscripts of Anvari's poems, a comprehensive list of all the poems and fragments contained in this copy was prepared, and finally the difference between this list and the poems and fragments in Anvari's Divan Modares's correction by tables. In order to confirm the accuracy of their attribution to Anvari according to the number of times a poem or a piece has been recorded in the manuscript and also to examine their stylistic features, in order to comment on Anvari's poetry, its features and its critique.
 
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anvari
  • Critical Correction
  • Razavi
  • poems
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (680 ق)، نسخۀ خطی دیوان انوری، دست‌نویس شمارۀ 13503 کتابخانۀ مجلس.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (بی‌تا)، نسخۀ خطی دیوان انوری، شمارۀ 4113 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (692 ق)، نسخۀ خطی دیوان انوری، شمارۀ ۳ / ۲۳۴ کتابخانۀ مینوی.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (695 ق)، نسخۀ خطی جنگ هفده شاعر، شمارۀ 87834، کتابخانۀ مجلس.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (699 ق)، نسخۀ خطی دیوان ده شاعر، شمارۀ 10 /248، کتابخانۀ مینوی.
انوری، اوحدالدین (708 ق)، نسخۀ خطی دیوان انوری، کتابخانۀ فاتح استانبول، فیلم شمارۀ 51-ف کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (759)، نسخۀ خطی دیوان انوری، شمارۀ ثبت ۲/۲۴۰، کتابخانۀ دانشگاه تهران.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (785 ق)، نسخۀ خطی دیوان انوری، شمارۀ ثبت 86554، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (1337)، دیوان اشعار، به کوشش سعید نفیسی، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی پیروز.
انوری ابیوردی، اوحدالدّین (1364)، دیوان اشعار، تصحیح: محمدتقی مدرس رضوی، چاپ دوم، تهران: علمی و فرهنگی.
ذبیحی، رحمان (1395)، «تصحیح انتقادی ابیاتی از دیوان انوری»، متن‌شناسی ادب فارسی، دورۀ جدید، ش 3، پیاپی 31، 80-67.
ذبیحی، رحمان (1398)، «اشعار نویافته از انوری»، نامۀ فرهنگستان (3) 17، 108-93.
شریفی صحی، خاتمی‌پور (1392)، «اشعار نویافته در جنگ خطی 900 مجلس»، متن‌شناسی ادب فارسی، دورۀ جدید، س 5، ش ۱، 60-45.
شریفی صحی، محسن و مهدخت پورخالقی چترودی (1391)، «اشعار نویافته از انوری در نسخه‌ای کهن»، جستارهای ادبی، ش 179، 43-19.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1394)، مفلس کیمیافروش، چاپ ششم، تهران: سخن.
کرمی، محمدحسین؛ محمدرضا امینی و حمیدرضا کوثری (1392)، «قصاید انوری و لزوم تصحیحی تازه از آن‌ها»، شعرپژوهی (بوستان ادب) (4)5، پیاپی 18، 150-135.
منصوری، مجید (1395)،«تصحیح بیت‌هایی از دیوان انوری ابیوردی براساس دست‌نویس مورخ 680 ه.ق کتابخانۀ مجلس»، متن‌شناسی ادب فارسی، دورۀ جدید، ش 2، پیاپی 30، 120-109.
نورایی، الیاس و محمدامین احمدپور (1395)،«نقد و بررسی تصحیحات پیشین دیوان انوری»، آینۀ میراث، ش 58، 372-355.