بررسی رئالیسم جادویی در حکایت‌های کشف‌المحجوب هجویری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی،کرمانشاه، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی،کرمانشاه، ایران.

چکیده

رئالیسم جادویی نگرشی هنری به روایت و کنشی فراعادت در یک زمینۀ کاملاً رئالیستی است که در باور‌های روانی، اعتقادی و عرفی جلوه‌ای باورمندانه، خردپذیر و منطقی می‌یابد. زادگاه رئالیسم جادویی و رویکرد آن را آمریکای لاتین دانسته‌اند، امّا سنجه‌های پیشنهادی این مکتب فکری-‌ادبی عموماً در ادب گران‌سنگ پارسی و به‌ویژه ادب پربار عرفانی و نیز ادب شفاهی (فولکلور) پیش‌تر آفریده‌ شده‌ است، چنان‌که برخی‌ ناقدان خاستگاه تاریخی رئالیسم جادویی را مشرق‌زمین می‌دانند. این پژوهش مشخصه‌های رئالیسم جادویی را از قبیل حوادث فرامنطق، ریزش مرز میان واقعیت و خیال، مبالغه، شگفتی، درهم‌ریختن زمان، زمینه‌های سیاسی، دوبنی‌بودن، رؤیا، اسطوره وخیال و سکوت اختیاری در کشف‌المحجوب هجویری با هدف تبیین انطباق و یا عدم انطباق این متن عرفانی با مشخصّه‌های مکتب مذکور به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی بررسی‌ کرده و نشان داده ‌است که هجویری چگونه با فراخوان این مشخصه‌های فراواقعی و خارق عادت، در حکایاتی با زمینۀ کاملاً رئالیستی، خوانشی بدیع از اندیشه‌های انتزاعی و آن‌سری خویش در پوششی عینی و ملموس بیان کرده ‌است؛ چنان‌که این اتحاد متناقض‌نما در کشف‌المحجوب، حاصل کنش‌های شگفت و رخدادهای عقل‌گریز در بستری از واقعیت است که هم معتقدان به این اعمال و هم خوانندگان دیرباور آن را تحت تسخیر هنر نویسنده بدون کمترین واکنشی می‌پذیرند.
 
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of realism in Kashf-ol mahjoob Hojviri

نویسندگان [English]

  • Khalil Begzadeh 1
  • Afshar Hesabi 2
1 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran
2 Ph.D. Candidate in Department of Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

.
Magical Realism is an artistic attitude toward narration (story) and an unusual action in a perfect realistic area which seems reliable, logical and reasonable in mental, doctrinal and common beliefs Latin America was known as the origin of magic realism and its approach, but it wasn't exclusively restricted to this area(Latin America) and some cases being appropriate to suggested measures of this literary and reflective school in Persian valuable literature in general and particularly in mystic literature have been created, so some critics know the eastern literature as its main origin. This research has-in a descriptive-analytical approach examined magical realism qualities such as illogical events, collapsing down the borders between reality and imagination, hyperbole (exaggeration), wonder, time downfall, political background, bidimensional, dream, legend, fantasy, myth and optional silence in order to state if this mystical text is in accordance to the features of the mentioned school or not .This study has also pointed out how Hojviri has recalled such unreal and fantastic features in a story with a pretty realistic background. He has presented an exquisite evoking of his own abstract and occult thoughts in the guise of real and tangible ones so that the paradoxical solidarity in Kashf-ol mahjoob will be the result of weird actions and unreasonable events in a real setting in order that both believers in these actions and incredulous readers will accept it as the result of its writers' artistic consequences.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mystical literature
  • Kashf-ol mahjoob
  • magical realism
  • unreality
  • illogical storys
احمدی، بابک (1377)، ساختار و تأویل متن، چاپ چهارم، تهران: مرکز.
ارسطو (1371)، رتوریک: فنّ خطابه، ترجمۀ پرخیده ملکی، تهران: اقبال.
بوورز، مگی‌آن (1393)، رئالیسم جادویی، مترجم: مؤسسۀ خط ممتد اندیشه زیر نظر عباس ارض‌پیما، چاپ اول، تهران: نشانه.
ثروت، منصور (1390)، آشنایی با مکتب‌های ادبی، چاپ سوم، تهران: علم.
رضوانیان، قدسیه (1389)، ساختار داستانی حکایت‌های عرفانی، تهران: سخن.
شمیسا، سیروس (1390)، مکتب‌های ادبی، چاپ سوم، تهران: قطره.
شیری، قهرمان (1387)، مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، چاپ اول، تهران: چشمه.
صفری، جهانگیر و دیگران (1390)، «پیوند متون عرفانی با رئالیسم جادویی»، مجلۀ دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه کاشان، شمارۀ 14، صص 122-105.
موسوی‌نیا، نورا (1384)، «اسطوره و رئالیسم جادویی»، کتاب ماه هنر، شمارۀ 83 و 84، صص 164-160.
مولوی، جلا‌الدین محمّد (1370)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد الین نیکلسون، تهران: علم.
هجویری الغزنوی، ابوالحسن علی بن عثمان (1376)، کشف‌المحجوب، با مقدمۀ قاسم انصاری، چاپ پنجم، تهران: طهوری.
وثاقی جلال، محسن (1394)، «شگردهای هجویری برای باورپذیری حکایت‌های شگفت‌انگیز کشف‌المحجوب»، فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی عرفانیات در ادب فارسی، دورۀ 7، شمارۀ 25، صص 141-121.