نگاهی نشانه شناسانه و معناگرابه اسطوره عقاب خانلری

مطالب عمومی

نویسنده

استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

بی‌گمان یکی از اشعاری که در جریان نوقدمایی شعر معاصر، توانست جایگاهی رفیع کسب کند و مقبول طبع مردم گردد، شعر «عقاب» خانلری است. هرچند که نمی‌توان تاثیر تمثیل‌ها و داستان‌های کهن ایرانی و ترجمه و آشنایی خانلری با نویسندگان و شاعران روسی و فرانسوی را در مورد آن نادیده گرفت (یاحقی، 1400: 56؛ مصطفوی‌نیا و همکاران، 1390: 67)؛ ولی حس تعالی یابنده به ادراک والا و اسطوره‌ای که در این متن نهفته است و با زبانی ساده‌گرا و واقع‌نگار و تصویری، بیان و القا می‌شود و این شعر را شایسته و درخور توجه ویژه نموده است. این شعر با بیان بخشی از فلسفة حیات (مرگ) و اخلاق فردی (بلندنظری و پست‌فطرتی) آغاز می‌شود و سپس با گریز از واقعیت و با رمزگرایی سنّتی و عرفانی عروج عقاب که یادآور معراج شگفت کیخسرو در شاهنامه نیز هست، به بالاترین اوج اخلاقی خود می‌رسد، گویی رئالیسم اجتماعی و سمبل‌گرایی خانلری در دهة 20 بیشتر به دنبال طرح مساله اخلاق و ضعف عمومی آن در بین افراد جامعه‌ای بوده است که می‌کوشیده خود را با توسعه به دروازه‌های صنعت برساند (ر.ک: تسلیمی، 1393: 12) . البته شاعر با همین جهت‌گیری خود را از سایر شاعران که بیشتر دنبال سمبلیسم و رمزگرایی اجتماعی- سیاسی بودند جدا می‌کند. در یک بررسی کیفی، از چند دیدگاه، می‌توان به این شعر نظر کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A semiotic and meaningful look at the legend of the Khanlari's eagle

نویسنده [English]

  • Vahid Mobarak
Assistant Professor Persian language and Literature, Razi Univesity, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

Undoubtedly, one of the poems that was able to gain a high status during the modern era of contemporary poetry and become popular with the people is the poem "Eagle" by Khanleri. However, the effect of ancient Iranian parables and stories and Khanleri's translation and familiarity with Russian and French writers and poets cannot be ignored. But the sublime sense of lofty perception and mythology that is hidden in this text and is expressed and induced with a simple, realistic and pictorial language, and has made this poem worthy and worthy of special attention. This poem begins by expressing a part of the philosophy of life (death) and individual ethics (high-minded and post-natural) and then escapes from reality and with the traditional and mystical symbolism of the eagle's ascension, which reminds of the amazing ascension of Khosrow in the Shahnameh. It reaches its highest moral peak, as if Khanleri's social realism and symbolism in the 20s sought to raise the issue of morality and its general weakness among people in the society, who were trying to develop themselves to the gates of industry. deliver

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Semiotics"
  • "Semanticism"
  • "Khanleri"
  • "Eagle"
_  پارسا، احمد، رحیمی منصور، پاییز 1400، «بررسی زمینه‌های فرهنگی و گفتمانی شکل‌گیری هویت در شعر عقاب خانلری»، بوستان ادب، سال13، شماره 3: 157-174.
_ پیرانی، منصور، بهار و تابستان1394، «مقایسة شعر عقاب از خانلری و نسر از ابو ریشه»، ادبیات تطبیقی، شماره پیاپی11: 90-116.
_ تسلیمی، علی، 1393، گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران- شعر، چ3، تهران: اختران.
_ حافظ، شمس الدین محمد، 1381، دیوان، به کوشش سایه، چ9، تهران:کارنامه.
_ سرکاراتی، بهمن، 1350، پری، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، شماره‌های 47-50: 1-32.
_  ناتل خانلری، پرویز، 1392، ماه در مرداب، چ6، تهران: معین.
_ مصطفوی‌نیا، سید محمد رضی، زمستان 1390، «بررسی تطبیقی رمز عقاب در شعر خانلری و عمر ابوریشه»، بوستان ادب، سال سوم، شماره4: 67-89.
_ هادی، روح ا...، 1390، «ردّ پای عقاب»، ادب فارسی، دوره جدید، شماره3-5: 49-81.
_ یاحقی، محمدجعفر، 1400، جویبار لحظه‌ها، چ17، تهران: جامی.
_ یارمحمدی، لطف ا...، 1383، گفتمان شناسی رایج و انتقادی، تهران: هرمس.