خوانشی از قصیده منطق‌الطیر خاقانی بر پایه نظریه بینامتنیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی، دانشگاه علّامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

قصیدة منطق‌الطیر خاقانی یکی از نمونه‌های درخشان ادب فارسی است. این قصیده همچنین از نمونه‌های قابل توجه زبان و سفر مرغان است. شماری پرنده در فصل بهار گرد هم آمده و هریک ستایش‌گر گلی هستند و دربارة برتری گل مورد نظر خود استدلال می‌کنند. در این پژوهش کوشیده‌ایم بر پایة نظریة بینامتنیت و با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر مطالعات اسنادی، از زاویة تازه‌ای به بررسی این قصیده بپردازیم. نظریة بینامتنیت یکی از شیوه‌های بررسی متن است که توسط ژولیا کریستوا و تحت‌تأثیر نظریة منطق مکالمة میخاییل باختین شکل گرفته است. اساس این نظریه چنین است که متن را بر پایة مکالمه و تعامل با دیگر متن‌های پیش و پس از خود تبیین معنایی می‌کند؛ زیرا معنا نتیجة گفت‌وگوست و گفت‌وگو شیوه‌های مختلفی دارد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که این متن (قصیده) محل تلاقی گفتمان‌های گوناگون اعم از گفتمان موسیقی، عرفانی‌‌ـ‌فلسفی، حماسی، دینی، تاریخی و ادبی است. تمامی این گفتمان‌ها همچون تکه‌های پازل در شکل‌گیری این متن (قصیده) دخالت دارند و سرانجام همگی در فرم شعر به وحدت رسیده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A reading of Khaqani's poem Mantiq-Al-Tayr based on the theory of intertextuality

نویسندگان [English]

  • Ghader Pariz 1
  • Abolfazl Mohebbi 2
1 Assistant Professor of Arabic Language and Literature, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 PhD student of Persian language and literature, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Mantiq Al-Tir Khaqani's ode is one of the brilliant examples of Persian literature. This ode is also one of the remarkable examples of the language and journey of the birds. A number of birds have gathered in the spring season and each one is praising a flower and arguing about the superiority of the flower in question. In this research, we have tried to examine this ode from a new angle based on the theory of intertextuality and with a descriptive-analytical approach and relying on documentary studies. The theory of intertextuality is one of the methods of examining the text, which was formed by Julia Kristeva, under the influence of the theory of conversational logic of Mikhail Bakhtin. The basis of this theory is that it explains the meaning of the text based on the conversation and interaction with other texts before and after it; Because meaning is the result of conversation and conversation has different ways. The findings of this research show that this text (ode) is the meeting place of various discourses, including musical, mystical-philosophical, epic, religious, historical and literary. All these discourses have been involved in the formation of this text (ode) like pieces of a puzzle, and finally they have all reached unity in the form of poetry.

کلیدواژه‌ها [English]

  • intertextuality
  • discourse
  • Khaqani
  • Ode
  • Mantiq Al-Tayr

مراجع

- Allen, G (2012). Intertextuality, translated by Payam Yazdanjo, Tehran: Markaz. (In Persian)
- Todorov, T (2013). Mikhail Bakhtin's Dialogue Logic, translated by Dariush Karimi, Tehran: Markaz. (In Persian)
- Khaqani, B (2008). Divan Khaqani, vol.1, edited by Mirjalaluddin Kazzazi, Tehran: Markaz. (In Persian)
-Sabzian, S. and Kazzazi, M. (2009). Culture of Theory and Literary Criticism, Tehran: Morvarid. (In Persian)
- Shamisa, S (2009). Literary types, Tehran: Mitra. (In Persian)
- Safavi, K (2015). Descriptive Dictionary of Literary Studies, Tehran: Elmi. (In Persian)
- Attar, M (2009). Mantiq Al-Tayr, introduction, correction and notes by Mohammad Reza Shafi'i Kodkani, Tehran: Sokhan. (In Persian)
- Ferdowsi, A (2012). Ferdowsi's Shahnameh, Vol. 2, based on the Moscow edition, by Saeed Hamidian, Tehran: Ghatreh. (In Persian)
- Ma’dankan, M (2008). The old bridal party, Tehran: Academic Publishing Center. (In Persian)
- Meqdadi, B (2014). Encyclopedia of Literary Criticism from Plato to Today, Tehran: Cheshmeh. (In Persian)
- Makaryk, I.R (2013). Encyclopaedia of Contemporary Literary Theories, translated by Mehran Mohajer and Mohammad Naboi, Tehran: Agah. (In Persian)
- Molavi, J (2010). The Masnavi, based on the Konya version, corrected by Qavamoddin Khorramshahi, Tehran: Doostan. (In Persian)
- Namvar Motlaq, B (2014). An introduction to intertextuality, Tehran: Sokhan. (In Persian)
- Yaqoubi, A (2010). History of Yaqoubi, Vol. 1, translated by Mohammad Ebrahim Ayati, Tehran: Elmi va Farhangi. (In Persian)
پژوهشنامه متون ادبی دورۀ عراقی
دوره 4، شماره 1
فروردین 1402
صفحه 1-10

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار