بازخوانی ابیاتی از تازه‌ترین تصحیح دیوان اثیرالدین اخسیکتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

اثیرالدین اخسیکتی، از سخن‌سرایان شهیر و چیره‌زبان سبک بینابین در سدة ششم هجری بوده است. سروده‌های این شاعر تا کنون سه بار در ایران تصحیح و منتشر شده است. در تازه‌ترین ویراست از دیوان او که به همت محمود براتی خوانساری فراهم آمده، ساختار برخی بیت‌ها آسیب دیده است. نگارنده در پژوهش انتقادی پیش‌رو کوشیده است که با مدنظر قراردادن ضبط نسخه‌بدل‌ها، اقامة دلایلی متکی بر دانش‌های زبانی و ادبی و نیز ارائة شواهدی از متون کهن فارسی و عربی، شکل برتر و منقح آن بیت‌ها را -که با صورت ذکرشده برای آن‌ها در دو چاپ پیشین دیوان نیز تطابق دارد - بیان نماید. یافته‌های این مقاله نشان می‌دهند که امر تصحیح اشعار اثیر هنوز به مرحلة کمال نرسیده و لازم است که کتاب مورد بحث، با توجه دقیق‌تر به نتایج کوشش مصححان پیشین دیوان اخسیکتی، رکن‌الدین همایون‌فرخ و عباس ماهیار و هم‌چنین نسخة خطی موجود در کتابخانة ایندیانا آفیس بریتانیا، بازبینی و ویرایش شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Re-reading some verses of the last correction of Athir al-Din Akhsikatiʹs Divan

نویسندگان [English]

  • Farzad Fotouhi 1
  • Ali Mohammad Moazzeni 2
1 M.A Persian Language & literature, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 . Professor of Persian language and literature, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Athir al-Din Akhsikati was a prominent poet and literary figure of the Seljuk period in the sixth century AH. His Divan has been edited and published three times in Iran, with the latest edition made available through the efforts of Mahmoud Barati Khansari. However, in this latest edition, the structure of some of the verses has been found to be damaged. In this critical study, the author aims to provide a corrected and revised form of these verses by comparing the different variations of Akhsikati's divan and providing evidences from ancient Persian and Arabic texts, while also relying on linguistic and literary knowledge. The findings of this paper suggest that the process of editing Akhsikati's poems is still incomplete, and a closer review and revision of the discussed book is necessary, taking into account the previous efforts of editors such as Rokn al-Din Homayoun-Farrokh and Abbas Mahyar, as well as the handwritten version available in the British library.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Athir Akhsikati
  • Mahmoud Barati Khansari
  • Abbas Mahya
  • Rokn al-Din Homayoun-Farrokh
  • Texts correction
  • Textual criticism
- اخسیکتی، اثیرالدین (1337)، دیوان اثیرالدین اخسیکتی، به تصحیح رکن‌الدین همایون‌فرخ، چاپ اول، تهران: کتاب‌فروشی رودکی.
- اخسیکتی، اثیرالدین (1398)، دیوان اثیرالدین اخسیکتی، به تصحیح محمود براتی خوانساری، چاپ اول، تهران: سخن.
- اخسیکتی، اثیرالدین (1399)، دیوان اثیر اخسیکتی، به تصحیح عباس ماهیار، به ویرایش حمیرا زمردی، چاپ اول، کرج: جام گل.
- بهنامی، احمد (1400)، «ضرورت چاپ مجدد دیوان اثیر اخسیکتی به تصحیح عباس ماهیار»، دوفصل‌نامة تاریخ ادبیات، دورة 14، شمارة 2، ص: 208 تا 227.
- حرّ عاملی، محمد بن حسن (1414ق)، وسائل‌الشیعه، به کوشش مصححان مؤسسة آل‌البیت، طبع اول، قم: آل‌البیت لإحیاء التراث.
- خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن علی (1393)، دیوان خاقانی شروانی، به تصحیح ضیاءالدین سجادی، چاپ یازدهم، تهران: زوار.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، به کوشش گروهی از نویسندگان، چاپ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
- رازی، قوامی (1334)، دیوان بدرالدین قوامی رازی، به تصحیح میرجلال‌الدین حسینی ارموی، چاپ اول، تهران: چاپخانة سپهر.
- زهیر بن أبی سلمی (1408ق)، دیوان زهیر بن أبی سلمی، به اقدام علی حسن فاعور، طبع اول، بیروت: دارالکتب العلمیة.
- سروری (1338)، مجمع‌الفرس، به کوشش محمد دبیرسیاقی، چاپ اول، تهران: کتابفروشی علی‌اکبر علمی.
- سعادت، اسماعیل (1384)، دانش‌نامة زبان و ادب فارسی، چاپ اول، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
- سمرقندی، دولتشاه (1366)، تذکرة‌الشعرا، به همت محمد رمضانی، چاپ دوم، تهران: پدیدة خاور.
- فرغانی، سیف (1392)، دیوان سیف فرغانی، به تصحیح ذبیح‌الله صفا، چاپ دوم، تهران: فردوس.
- قبادیانی، ناصر خسرو (1357)، دیوان ناصر خسرو قبادیانی، به تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، چاپ اول، تهران: مرکز مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل با همکاری دانشگاه تهران.
- کاشانی، محتشم (1344)، دیوان مولانا محتشم کاشانی، به کوشش مهرعلی گرکانی، چاپ اول، تهران: کتاب‌فروشی محمودی.
- مسعود سعد (1390)، دیوان مسعود سعد سلمان، به تصحیح محمد مهیار، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- مولوی، جلال‌الدین (1378)، کلیات شمس، به تصحیح بدیع‌الزمان فروزان‌فر، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.
- میبدی، رشیدالدین (1382)، تفسیر کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار، به اهتمام علی‌اصغر حکمت، چاپ هفتم، تهران: امیرکبیر.
- نسوی، علی بن احمد (1354)، بازنامه، به تصحیح علی غروی، چاپ اول، تهران: مرکز مردم‌شناسی ایران.