اوحدی مراغه‌ای و راه ملامت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار سابق گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، اهواز.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر، بوشهر، ایران.

چکیده

در این مقاله تلاش شده است که جایگاه اوحدی مراغه­ ای در گونه­ ای از غزل­سرایی، یعنی قلندریات و ادبیات ملامتی، بازشناسی شود. دقت و مطالعه در دیوان اوحدی به اثبات می­رساند که او علاوه بر پرداختن به مضامین سادۀ ادبیات ملامتی همچون مجاهدۀ نفس، بی‌توجهی به ردّ و قبول خلق، رهایی از بند تعلقات دنیوی، تأکید بر صدق و اخلاص و... اصراری ویژه بر افراطی­ترین و بی‌پرواترین این‌گونه مضامین دارد. همچنین مطالعه در دیگر آثار اوحدی مانند مثنوی جام جم و قصاید دیوان وی نیز گویای این است که این مضامین مطرح­شده در غزلیاتش دارای کاربردی ملامت­جویانه است و بیشتر جنبۀ استعاری و شاعرانه دارد تا این­که آن­ها را بازگوکنندۀ واقعیت احوال اوحدی بدانیم. همچنین اگر آثار ملامتیان را برخاسته از دو انگیزۀ درونی و فردی یا بیرونی و اجتماعی تلقی کنیم، بررسی غزلیات اوحدی نشان می­ دهد که گرایش او به انگیزه­های بیرونی و اجتماعی در پرداختن به ادبیات ملامتی بیشتر از انگیزه‌های درونی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

"Ovhad’oddin Maragheei" and the Malamatiyeh sect

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Jafari Sadeghi 1
  • Seyed Ahmad Hoseini Kazerooni 2
1 The former Assistant professor of Persian, Language and Literature Department, Islamic Azad University of Ahvaz, Ahvaz, Iran.
2 Professor of Persian Language And Literature, Islamic Azad University of Bushehr, Bushehr, Iran.
چکیده [English]

This article is an attempt to recognizing the place of Ovhadi Maragheei in a kind of lyric writing as: "Qalandariyat" and “Malamati literature”. For this purpose, the accuracy and study of Divan Ovhadi proves that in addition to dealing with the simple themes of Malamati literature such as: fighting against the ego, disregarding whether people praise or condemn, Freedom from worldly attachments, emphasis on honesty and sincerity and etc, he has a special insistence on the most extreme and reckless of this kind themes. Also, the study of other works of Ovhadi, such as the Masnavi "Jam Jam" and Qasead of his Divan, shows that these themes raised in his sonnets are more to reach the Malamati motivations and have a metaphorical and poetic aspect rather than retelling the reality of his situation. Also, if we consider Malamatieh's works as emerging from two internal and individual or external and social motives, the analysis of Ovhadi's sonnets shows that in dealing with Malamati literature, his tendency is more towards external and social motives than internal motives. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Malamati
  • Themes
  • Qalandariyat
  • Literature
  • Sonnet
افشاری، مهران (1382)، فتوت­نامه­ها و رسائل خاکساریه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی ­و مطالعات ­فرهنگی.
بامداد، محمدعلی (1348)، حافظ­شناسی، تهران: فاروس ایران.
حافظ، شمس­الدین محمد (1362)، دیوان اشعار، تصحیح پرویز ناتل خانلری، تهران: خوارزمی.
جعفری صادقی، سیدعلی (1389)، «متناقض­نمایی اساس سبک حافظ»، مجلۀ فارس­ شناخت، دورۀ جدید، شمارۀ دوم، 114-93.
جعفری صادقی، سیدعلی (1391)، «ملامتیه و قلندریه»، مجلۀ دهخدا، شمارۀ سیزدهم، 196-173.
جعفری صادقی، سیدعلی (1392)، «تصوف و راه ملامت»، مجلۀ عرفان اسلامی، شمارۀ سی ­وششم، 27-13.
جعفری صادقی، سیدعلی (1394)، «معانی و مضامین ملامتی در غزلیات فارسی»، مجلۀ عرفان اسلامی، شمارۀ چهل­ وچهارم، 148-127.
خواجوی کرمانی، کمال­الدین محمود (1374)، دیوان اشعار، به کوشش سعید قانعی، تهران: بهزاد.
ریتر، هلموت (1388)، دریای جان، ترجمۀ عباس زریاب­خویی و مهرآفاق بایبوردی، تهران: الهدی.
سعدی، مشرف­الدین مصلح (1376)، کلیات آثار، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: داد.
سلّمی، ابوعبدالرحمان (1388)، مجموعه آثار، گردآوری نصرالله پورجوادی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شفیعی­کدکنی، محمدرضا (1386) قلندریه در تاریخ، تهران: سخن.
صبور، داریوش (1349)، عشق و عرفان و تجلی آن در شعر فارسی، تهران: زوار.
عراقی، فخرالدین (1386)، کلیات آثار، تصحیح نسرین محتشم، تهران: زوار.
عفیفی، ابوالعلاء (1376)، ملامتیه، صوفیه و فتوت، ترجمۀ نصرت­ الله فروهر، تهران: الهام.
فروزان­فر، بدیع­الزمان (1377)، شرح مثنوی شریف، تهران: زوار.
مراغه­ای، اوحدالدین (1376)، دیوان اشعار، تصحیح امیراحمد اشرفی، تهران: پیش­رو.
یوسفی، غلامحسین (1388)، یادداشت­های درس منابع تحقیق، به کوشش فرهاد عطایی، تهران: سخن.