جمهرة الأمثال و امثال کهن ایرانی

مطالب عمومی

نویسنده

دکترای زبان و ادبیات فارسی،کرمانشاه، ایران

10.22126/ltip.2023.2913

چکیده

یکی از مهم‌ترین منابع شناخت امثال کهن ایرانی، کتب امثال عربی، به‌ویژه کتبی است که نویسندگان آن‌ها ایرانی بوده‌اند. در این باره، دو کتاب، از حیث اشاره به امثال کهن فارسی، جایگاه برجسته‌ای دارد: یکی، الأمثالُ الصّادرةُ عَن بُیوتِ الشِّعر از ابوحمزۀ اصفهانی (درگذشته: قبل از 360)، که باب هفتم آن، «فی أبیاتِ ذاتِ أمثالٍ مَنقولةٍ مِنَ الفارِسیّةِ إلَی العَرَبیّة»، است. در این بخش، ابیات فراوانی آورده شده که ترجمۀ مثل‌های فارسی است (اصفهانی، 1430: 675 به بعد)، و دیگر، جَمهَرةُ الأمثال ابوهِلال عسکری (395م). این کتاب دربردارندۀ حدود دو هزار مثل عربی و شرح آن‌هاست که به­ترتیب الفبایی تنظیم شده است. البته در لابه‌لای شماری از مدخل‌ها، به امثال عربی دیگری نیز اشاره شده است. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The collection of old Iranian Jamhartoamsal and proverbs

نویسنده [English]

  • Sohail Yarigol dareh
PhD in Persian language and literature, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

One of the most important sources of knowledge of ancient Iranian proverbs is the books of Arabic proverbs, especially the books whose authors were Iranian. In this regard, two books have a prominent position in terms of references to ancient Persian proverbs: one, Al-Akhmool-e-Sadarah-on Bayot-e-Shaar by Abu Hamza Esfahani (died: before 360), the seventh chapter of which is "Fi Abyat-e-Zat-e-Akhmool-e-Manqula-i Min-Al-Farisiyah" To the Arabic".
 


 




 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jamhartoamsal
  • old Iranian proverbs
  • books of proverbs
  • Persian proverbs
أصفهانی، حمزة (1430 / 2009)، الأَمثال الصّادرة عن بُیوت الشِّعر، تحقیق: أحمد بن محمّد الضُّبَیب، الطَّبعة الأُولَى، بیروت: دارُ المَدار الإسلامی.
اصفهانی، ابوالقاسم راغب (1420/1999)، مُحاضَرات الأدباء و مُحاوَراتُ الشُّعَراء و البُلَغاء، حَقَّقَه و ضَبَطَ نُصوصَه و متَّنَ جَوانبَه: عُمَر فاروق طباع‏، 2ج، الطَّبعة الأُولَی، بیروت‏: دار الأَرقَم بن أبِی الأَرقَم.
البرقاوی، خلیل حسین (2003)، مع الأمثال و الکنایات العربیّه، دِمَشق: دار النّمیر.
بلخی (مولوی)، جلال‌الدّین محمّد (1396)، مثنوی معنوی، به تصحیح: محمّدعلی موحّد، چاپ اوّل، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی-هرمس.
بهمنیار، احمد (1381)، داستان­نامۀ بهمنیاری، چاپ سوم، تهران: دانشگاه تهران.
ثَعالبی، أبومنصور (2003)، التّمثیل و المُحاضَرة، تحقیقٌ و شرحٌ و فَهرَسُه: عبدالفتّاح محمّد الحُلو، الطَّبعة الثّانیة، بیروت: الدّارُ العربیّةُ لِلکتاب.
الجهیمان، عبد الکریم (1403)، الأمثال الشّعبیة فی قلب الجزیرة العربیّة. 10ج، ، الطَّبعة الثّالثة، ریاض: دار أشبال العرب.
خلیل دباغ، عبد الخالق (1375 / 1956)، معجم أمثال الموصل العامیة، 2ج، الطَّبعة الأُولَی، الموصل: مطبعة الهدف.
دهخدا، علی‌اکبر (1383)، امثال و حِکَم، چاپ دوازدهم، تهران: امیرکبیر.
ذوالفقاری، حسن (1389)، فرهنگ بزرگ ضرب­المثل­های فارسی، 2ج، چاپ دوم، تهران: معین.
صادقی، علی‌اشرف (1357)، تکوین زبان فارسی، تهران: دانشگاه آزاد ایران.
عسکری، أبوهِلال (1420 / 2000)، جمهَرة الأمثال، حَقَّقَه و عَلَّقَ عَلَیهِ و وَضَعَ فَهارِسَه: محمّد أبوالفضل إبراهیم و عبدالمجید قَطامش‏، 2ج، ‏ بیروت: دارُ الفِکر و دارُ الجیل.
قمّی، ابوالرّجاء (1388)، ذیل نَفثَة المَصدور، رونویسی حسین مدرّسی طباطبایی، چاپ دوم، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
مبیّض، محمّد سعید (1407/1987)، الحکم و الأمثال الشعبیة فی الدّیار الشامیّة، الطَّبعة الأُولَی، دوحة: دار الثِّقافة.
مَیدانی نیشابوری، ابوالفضل (1366)، مَجمَعُ الأمثال، مشهد: معاونت فرهنگی آستان قُدس.