بررسی احتمال حضور حافظ در ده نامه روح العاشقین شاه شجاع

مطالب عمومی

نویسنده

استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران.

چکیده

منظومه ده‌نامه روح العاشقین از سروده­ های شاه شجاع در سال 1388 به تصحیح و تعلیقات خانم دکتر مهری باقری به زیور طبع آراسته شد. بنا به گزارش دکتر باقری این اثر دهمین ده­نامه در ادب فارسی به‌شمار می­آید. (باقری:1388: 60) این تصحیح مبتنی است بر تک نسخة یافته‌شده در مجموعه نسخ خطی کتابخانه چستر بیتی دوبلین که ناسخی به نام «حاجی احمدبن حاجی سالوک التولمی» در حدود سال‌های 846ـ847 استنساخ کرده است. (همان: 60ـ61) منظومة ده ‌نامه روح العاشقین سروده شاه شجاع دومین پادشاه سلسله آل مظفر است. او در مقدمة منثور این اثر سبب نظم این منظومه را چنین بیان کرده است که «چون از اقتضای قضای کردگار و تواتر لیل و نهار چنان اتفاق افتاد که میان این ضعیف اقل عباد الله الغفور شاه شجاع­بن المحمد ابن المظفر بن المنصور و برادرم محمود... بواسطه افساد حساد به منازعت و عناد انجامید چنانک مشهور شد... غرض که در آن سرگردانی و پریشانی دفع الملال و اشغال خاطر را از محیط زخار هر روز چند درر ابکار بسعی غواص افکار برون می­آورد و در سلک نظم می­کشید تا از سواد نامه یک ده نامه منظم گشت و آن را روح العاشقین نام نهاد.» (همان: 70)

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigating the possibility of Hafez's presence in Shah Shuja's ten letters of Ruh al-Ashqin

نویسنده [English]

  • Alireza Mozafari
Professor, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Persian Language and Literature, Urmia University, Urmia, Iran
چکیده [English]

Introduction:
The Ten Epistles for the Spirits of Lovers, published by Dr. Mehri Baghery in 1388 in Tehran, is, to some extent, a neglected work despite its unique insights about "Shah Shoja". Shah Shoja, all over the ten letters, addresses his correspondence with a beloved in Shiraz during the time of his enforced exile from Shiraz due to Mahmud's rebel (his brother) against him, and his two-year long sojourn in Kerman. According to the text of this verse, during this period, ten letters are transmitted between Shah Shoja and his beloved friend. Shah Shoja’s concern for correspondence with a beloved friend in Shiraz at a time when he was expected to concentrate on restoring his lost throne indicates the spiritual significance and value of that beloved his heart.
It is stated that long before Shah Shoja’s sovereignty, there was a friendship between him and Hafez. Based on these friendly ties, Hafez often has referred to Shah Shoja as his beloved in his poems, and as a regard to Shah Shoja’s sociopolitical position, he sometimes declared his love to him in the provided implications, and even sometimes explicitly. During Shah Shoja’s sojourn in Kerman, the two friends had poetic correspondences with one another. The dominant mood of Hafez’s sonnets was the despondency from being separated from Shah and encouraging him to restore his lost political position in Shiraz. Could it be not imagined that in response to Hafez’s encouraging letters, the Shah, who himself enjoyed poetic gifts, wouldn't send him back some poetic messages?
Since Hafez cautiously avoids calling Shah Shoja by his name, as the city of Shiraz was in the hands of Shah’s opponents, it is expected that Shah Shoja wouldn’t mention Hafez’s name in his letters, as well. Evidences can be found of such relationship in the style and contents of these Ten Letters of the Lovers' Spirit. If such evidences found in this article are true, we can have some idea of the hidden relation between Hafez and Shah Shoja through this verse book. Moreover, some couplets of this verse book can be utilized for the further modifications and editions of Hafez’s sonnets.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hafez.Shah Shuja
پورنامداریان، تقی و محبوبه خراسانی (1394)، «بررسی روایت شناختی روح العاشقین شاه شجاع»، مطالعات زبان و ادبیات غنایی، سال پنجم، شمارۀ 17: 25ـ38.
ثروتیان، بهروز (1383)، نامه‌های حافظ، چاپ اول، تهران: سبزان.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1362)، دیوان حافظ، به تصحیح پرویز ناتل خانلری، ج2، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1367)، دیوان حافظ، به تصحیح محمد قزوینی­ـ­ قاسم غنی، چاپ پنجم، تهران: زوار.
حمیدیان، سعید (1394)، شرح شوق، چاپ چهارم، تهران: قطره.
خرمشاهی، بهاءالدین (1366)، حافظ‌نامه، چاپ اول، تهران: علمی و فرهنگی.
دهخدا، علی‌اکبر (1372)، لغت­نامه، چاپ اول از دورۀ جدید، تهران: دانشگاه تهران.
رستگار فسایی، منصور (1394)، شرح تحقیقی دیوان خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی، چاپ اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
شاه شجاع (1388)، ده‌نامه روح العاشقین، به تصحیح مهری باقری، چاپ اول، تهران: قطره.
شمیسا، سیروس (1388)، یادداشت‌های حافظ، چاپ اول، تهران: علم.
غنی، قاسم (1380)، تاریخ عصر حافظ، چاپ هشتم، تهران: زوار.
کتبی، محمود (1364)، تاریخ آل مظفر، عبدالحسین نوائی، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.
گندمکاری، پروانه و محمدرضا قاری (1399)، «مقایسة تطبیقی عشاق‌نامه عبید زاکانی و روح العاشقین شاه شجاع کرمانی از منظر ساختار ده‌نامه‌سرایی»، سبک‌شناسی نظم و نثر، شمارۀ 48: 213ـ242.