گردون یا کردوس؟ پیشنهاد تصحیح واژه‌ای در گلستان سعدی

مطالب عمومی

نویسنده

دانشیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اراک، اراک، ایران

10.22126/ltip.2025.12321.1370

چکیده

گلستان سعدی از همان روزگار تألیف، مورد توجه فراوان مخاطبان گونه‌گون گردید و همین امر باعث شد تا هر کسی بکوشد نسختی از آن برای خویشتن بردارد؛ بنابراین حتی کسانی که سواد کافی نداشتند و کارشان نیز کتابت نبود، نسخه‌‌هایی مغلوط از گلستان ایجاد کردند که کثرت این دست‌نویس‌ها سبب وفور گستردۀ گشتگی‌ها حتی در نسخه‌های کهنِ گلستان گردید. در این تحقیق، به تصحیح قیاسی ضبط بحث‌برانگیز «گردونش» در مصراع «به گردونش از بیخ برنگسلی» پرداخته شده است و بر پایۀ قرائن درون‌متنی و برون‌متنی نشان داده شده است که احتمالاً «گردونش» حاصل تصحیف «کُردوسش» به معنی «قسمتی از لشکر» است. علت اصلی پیدایش این تصحیف، نخست غرابت واژۀ «کُردوس» و دیگر تعدد دندانه‌ها به سبب چسبیدن حروف «س» و «ش» می‌تواند باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Gardoon or Kordoos? Suggestion for correcting a word in Saadi's Golestan

نویسنده [English]

  • Majid Mansoori
Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Arak University, Arak, Iran
چکیده [English]

 Saadi's Golestan has attracted a great deal of attention from a diverse audience since its composition, and this has led everyone to try to obtain a copy of it for themselves; therefore, even those who were not sufficiently literate and whose work was not writing, created erroneous versions of Golestan, and the abundance of these manuscripts has led to a wide variety of errors, even in the old versions of Golestan. In this study, a comparative correction of the controversial recording of "Gardunesh" in the verse "Bir Garundunesh az Bikh Barengsali" has been addressed, and based on intratextual and extratextual evidence, it has been shown that "Gardoonash" is probably the result of the correction of "Kordoosash" meaning "part of the army". The main reason for the emergence of this correction is, first, the strangeness of the word "Kordoos" and, second, the multiplicity of teeth due to the letters "S" and "Sh" sticking together. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Golestan
  • Correction
  • Gardoonash
  • Kordoosash
آرزو، سراج‌الدین علیخان (1375). خیابان گلستان: شرح گلستان سعدی. تصحیح مهرنور محمدخان. اسلام‌آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
إبن خلدون (1363). عبدالرحمن بن محمد. العبر. ترجمۀ عبدالمحمد آیتی. تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
إبن معروف، محمد بن عبدالخالق (بی‌تا). کنزاللغات. تصحیح رضا علوی نصر. تهران: کتابفروشی مرتضوی.
إبن منظور، محمد بن مکرم (بی‌تا). لسان‌العرب. تحقیق علی شیری. بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف‌الله (1380). زبده‌التواریخ. مقدمه، تصحیح و تعلیقات سیدکمال حاج سیدجوادی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
خواندمیر، محمدبن خاوندشاه بن محمود (1380). روضه‌الصفا. تصحیح جمشید کیانفر. تهران: اساطیر.
دهخدا و همکاران (1377). لغتنامه. تهران: دانشگاه تهران.
رامپوری، غیاث‌الدین (بی‌تا). بهار باران: شرح گلستان سعدی. چاپ سنگی. لکهنو: نول‌کشور.
سعدی شیرازی (1369). کلیات. به اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.
سعدی شیرازی (1392). گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
سعدی شیرازی (1363). گلستان. به اهتمام وتصحیح و حواشی عبدالعظیم قریب، تهران: روزبهان.
سعدی شیرازی (1386). گلستان. مقدمه شرح و تعلیقات حسن احمدی گیوی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
سعدی شیرازی (1376). گلستان. به کوشش خلیل خطیب رهبر. تهران: صفی‌علیشاه.
سعدی شیرازی (1363). گلستان. شرح محمد خزائلی. تهران: جاویدان.
سودی، محمد (1374). شرح سودی برگلستان سعدی. ترجمه حیدرخوش‌طینت و دیگران. تبریز: بهترین.
سیفی هروی، سیف‌بن محمد (1383). تاریخ‌نامۀ هرات. تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد. تهران: اساطیر.
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد (1348). تاریخ اولجایتو. تصحیح مهین همبلی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
کاشفی سبزواری، حسین بن علی (1379). جواهرالتفسیر. تصحیح جواد عباسی، تهران: میراث مکتوب.
گردیزی، عبدالحی بن ضحاک (1315). تاریخ گردیزی. با مقدمۀ میرزا محمدخان قزوینی. تهران: کتابخانۀ ادب.
منوچهری دامغانی (1338). دیوان. تصحیح محمد دبیرسیاقی. تهران: کتابفروشی زوّار.
نخجوانی، هندوشاه بن سنجر (1357). تجارب‌السلف. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران: طهوری.
هارون، عبدالسلام محمد (1409 ه.ق). قطوف ادبیه: دراسات نقدیة فی التراث العربی حول تحقیق التراث. قاهره: مکتبه السنه.
هزارویک‌شب (1316). ترجمه از الف لیله و لیله. بر اساس ترجمۀ عبداللطیف طسوجی. به همت محمد رمضانی. تحقیق علی اصغر حکمت. تهران: کُلالۀ خاور.
یزدی، شرف الدین علی (1387). ظفرنامه. تصحیح و تحقیق سعید میر محمدصادق و عبدالحسین نوایی. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.