تصحیح و توضیح ابیاتی از هفت پیکر نظامی گنجه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 عضو هیأت علمی دانشگاه سلیمانیه (عراق)

3 دانشکده رسانه، دانشگاه وارث الانبیاء و دانشگاه کربلاء

چکیده

به‌رغم کوشش‌هایی که در شرح و تصحیح منظومۀ هفت پیکر نظامی گنجه‌ای صورت‌گرفته‌است برخی ابیات این منظومه همچنان نیازمند شرح و توضیح یا بازبینی نسخه‌های کهن و تصحیح مجدد است. در این پژوهش برخی ابیات را براساس متن‌های چاپی و نسخه‌های موردِاستفادۀ مصححان هفت پیکر تصحیح‌کرده‌ایم اما در برخی موارد که ضبط نسخه یا نسخه‌ها براثرِ دستبرد یا خطای کاتبان از صورت یا معنای اصلی خود گشته یا نامفهوم‌شده‌باشد، از تصحیح قیاسی استفاده‌کرده‌ایم. غیر از تصحیح، به شرح و توضیح ابیات دشوار متن نیز پرداخته‌ایم. در این مقاله چهارده مورد از توضیحات اشتباه یا ناقص یا سهو و قصور مصحِّحان و شارحان هفت پیکر را بررسی‌کرده‌ایم. این موارد عبارت‌است از: آجرتراش (شاگرد، شاگرد بنا)، بدپسند (دارای وسواس)، با تو (نسبت‌به تو)، برون در (گورستان)، بیگانه (مویه‌گر)، پهلوی (سخنان ظریف و زیبا)، خَره (گِل)، دور هفت هزار (دور پایانی)، «راست‌خانه» (کسی که حیله و نیرنگ در خانه نداشته‌باشد)، راهداران (راهزنان)، زر زیاده (زر و پول نحس)، سه پایۀ تخت از نصرت زدن (دیگ بر سه پایه نهادن برای برافروختن آتش جهت پختن خوراکی جشن پیروزی)، سیب عاشقان (زنخدان معشوق)، گره‌گشودن (آفریدن). علاوه‌براین، اژدها صورت و بابلی‌خوردن را به‌ترتیب به اژدها صولت و بلبلی‌خوردن تصحیح‌‌کرده‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Correcting and explaining verses from Nizami Ganjavi's Haft Peykar

نویسندگان [English]

  • Teymoor Malmir 1
  • Arkan Abdollah Mahmood 2
  • Mohammed Jamal Elttayef 3
1 Department of Persian Language and Literature, Faculty of Language and Literature, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran
2 Department of Persian, Faculty of Languages, University of Sulaymaniyah, Sulaymaniyah, Iraq
3 College of Media, University of Warith Al-Anbiyaa & university of Kerbala
چکیده [English]

Despite efforts to explain and correct the Haft Peykar poem by Nizami Ganjavi, some verses still require explanation or review of ancient manuscripts and further correction. In this study, we have corrected some verses based on printed texts and the manuscripts used by the correctors of Haft Peykar. However, in some cases where the manuscript or manuscripts have been altered or misunderstood by scribes, we have used conjectural correction. Besides correction, we have also explained the difficult verses of the text. In this article, we have examined fourteen cases of incorrect or incomplete explanations or errors and omissions by the correctors and commentators of Haft Peykar. These cases include: Ajorterash (apprentice, apprentice builder), Badpasand (fastidious), Ba To (towards you), Borun-e- Dar (cemetery), Biganeh (mourner), Pahlavi (subtle and beautiful words), Khareh (clay), Dawr-e- Haft Hezar (final round), Rast-Khaneh (someone who does not have deceit and trickery at home), Rahdaran (bandits), Zar-e- Ziadeh (cursed gold and money), Se Payeh-e- Takht Az Nosrat Zadan (placing a pot on three legs to light a fire for cooking a victory feast), Sib-e- Asheghan (lover’s chin), Gereh-Goshudan (creating). Additionally, we have corrected Ezdaha Soorat and Babely-Khordan to Ezdaha Sawlat and Bolboli-Khordan, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Haft Peykar poem"
  • " Nizami Ganjavi
  • "Balbali-Khordan"
  • "Zar Ziadeh"
  • "Rast-Khaneh"