مسئولیت‌پذیری از دیدگاه مولانا و آدلر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

چکیده

مسئولیت‎پذیری به معنای پذیرش نقش خود در تجربیات، نقش مهمی در نوع برخورد انسان با خود و جامعه دارد. مسئولیت‌پذیری موضوعی مرتبط با تمامی حوزه‌های زندگی است و از نظر پژوهشی موضوعی بین­رشته‌ای است که با وجود این که اغلب به نظر می‌رسد، موضوع مسئولیت‌پذیری مربوط به حوزۀ روان‌شناسی است این موضوع در حوزه‌های مختلف از جمله علوم دینی، عرفانی، ادبی و اجتماعی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله موضوع مسئولیت‌پذیری از دو دیدگاه روان‌شناسی و ادبی-عرفانی مورد پژوهش قرار گرفته است. در این پژوهش، مسئولیت‌پذیری از دیدگاه روان‌شناسی در مکتب آلفرد آدلر و از دیدگاه ادبی- عرفانی در مکتب مولانا بررسی شده است. مولانا و آدلر انسان را در برخورد با مشکلات دارای مسئولیت می‌دانند و هر دو مخالف تفکّر قربانی‌بودن انسان هستند. مولانا و آدلر هر دو ریشۀ مشکلات را در درون انسان جستجو می‌کنند و مشکلات بیرونی را بازتابی از درون انسان می‌بینند و بر این باور هستند که انسان برای حل مشکلات بیرونی خویش ابتدا باید به حل مشکلات درونی خود بپردازد. آدلر احساس ناخشنودی را وابسته به عوامل بیرونی و شرایط اجتماعی نمی‌داند، بلکه آن را عاملی درونی می‌داند و مولانا بر این باور است که همۀ عوامل بیرونی به خواست خداوند و مشیّت الهی، مطابق با شایستگی‌های درونی فرد عمل می‌کنند و خود انسان در برابر عملکرد آنها مسئول است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Responsibility from the Perspective of Maulana and Adler

نویسندگان [English]

  • Samira Oghani 1
  • Ali Mohammad Moazzeni 2
  • Hadi Keramati 3
1 Ph.D Student of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Professor of Persian Language and Literature, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Associate Professor of Educational Pysychology, Kharazmi University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Responsibility in the sense of acknowledging one's role in experiences plays an important role in the way humans deal with themselves and society. Responsibility is an issue related to all areas of life, and from the point of view of research, it is an interdisciplinary issue that is also investigated in various areas, including religious, mystical, literary and social sciences, despite the fact that it is related to the field of psychology. In this article, the issue of responsibility has been investigated from two psychological and literary-mystical perspectives. From the psychological viewpoint, responsibility has been investigated using Alfred Adler's school of thought and from the literary-mystical point of view, Rumi's school of thought has been taken into consideration. Maulana and Adler consider humans to be responsible in dealing with problems and both of them are against thinking that humans are victims. Both Rumi and Adler ideology seek for the root of problems within the human being and see the external problems as a reflection of the human being. As they believe, in order to solve the external problems, the internal issues should be resolved, first. Adler does not consider the feeling of unhappiness to be dependent on external factors and social conditions, but considers it an internal factor, and Rumi believes that all external factors act according to God's will and divine providence, in accordance with a person's internal merits, and the person himself is responsible for their performance. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Molana
  • Adler
  • Masnavi Manavi
  • Responsibility
  • Psychology
قرآن کریم.
ابرست، اورسولا و آلان ا. استوارت (۱۳۹۹). روان‌درمانی آدلری. ترجمۀ نیلوفر قادری، زیر نظر محمود دژکام، چاپ سوم، تهران: ارجمند.
اکبرآبادی، ولی­محمد (۱۳۸۳). شرح مثنوی مولوی. دفتر اول و پنجم، به اهتمام نجیب مایل هروی، چاپ اول، تهران: قطره.
براندن، ناتانیل (۱۳۹۸). مسئولیت‌پذیری. ترجمۀ مهدی قراچه‌داغی، چاپ چهارم، تهران: شباهنگ.
راتنر، یوزف (۱۳۹۰). روان‌شناسی فردی. ترجمۀ حسن زمانی شرفشاهی، نگارش میهن بهرامی، چاپ اول، تهران: پیک بهار.
رفعتیان، عبدالحسین (۱۳۸۵). مسئولیت‌پذیری. تهران: قطره.
زمانی، کریم (1379) و (۱۳۹۹). شرح جامع مثنوی معنوی. چاپ پنجاه و چهارم، تهران: اطلاعات.
علیزاده، حمید (۱۳۸۳). آلفرد آدلر پیشگام روان‌کاوی جامعه‌نگر. چاپ اول، تهران: دانژه.
فرگوسن، ایوا درایکورس (۱۴۰۰). مقدمات روان‌شناسی آدلر (نظریه‌های تحلیل روان ۳). ترجمۀ سهیلا خداوردیان، چاپ دوم، تهران: پندار تابان.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1367). شرح مثنوی شریف. ج2، تهران: زوار.
فروزانفر، بدیع‌الزمان (1361). احادیث مثنوی. چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
‌کلینى، محمد بن یعقوب (1369). أصول الکافی. ترجمۀ مصطفوى، چاپ اول، تهران: کتاب‌فروشی علمیۀ اسلامیه.‌
گلسر، ویلیام (۱۳۹۴). تئوری انتخاب. ترجمه علی صاحبی، چاپ دوم، تهران: سخن.
مقدم، م (۱۳۹۰). بررسی اثر هوش هیجانی در افزایش مسئولیتپذیری مددکاران بنیاد شهید و امور ایثارگران استان گیلان. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد روان‌شناسی، گیلان: دانشگاه گیلان.
مولانا، جلال‎الدین محمّد بلخی (1380). مثنوی معنوی. تصحیح نیکلسون، به کوشش مهدی آذریزدی (خرمشاهی)، چاپ ششم، تهران: پژوهش.
نیشابوری، ابواسحق (۱۳۹۲). قصص‌الانبیاء. به اهتمام حبیب یغمایی، چاپ ششم، تهران: شرکت علمی و فرهنگی.
نیکلسون، رینولد الین (۱۳۸۲). مقدمه رومی و تفسیر مثنوی معنوی. ترجمۀ اوانس اوانسیان، به‌ اهتمام‌ ن. مایل‌هروی، جلد اوّل، چاپ سوم، تهران: نی.
یوهانسن، ثور (۱۳۹۱). دین و معنویت در روان‌درمانی و مشاوره. ترجمۀ فرید براتی سده، چاپ اول، تهران: رشد.